Dom Oszczedny, Kuchnia kresowa i staropolska

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
J
rJ
Juliuszowa Allbinowska-
OSZCZĘDNY
DOM
TREŚĆ.
I. Część. Prowadzenie domu.
II.
..
Prowadzenie kuchni.
III.

Kuchnia jarska czyli wegeteryańska.
IV.

Kuchnia kuracyjna.
LWÓW.
Z drukarni i litografii Cillera, Neumanna i Sp.
1907.
Przeômouua.
Prowadząc przez lat 20 z górą dom mój zawsze
po wielkich miastach, doszłam do przekonania, jak mało
właściwie można się stosować do przepisów kuchennych,
obliczonych zawsze tylko na jakość i smak potrawy,
a nigdy nie zwracających uwagi na to, że stosunki
w miastach, szczególnie w większych, tak się dziś zmie­
niły, że absolutnie mowy nie ma, żeby przy tej dro-
żyźnie artykułów żywności, można gospodarstwo ku­
chenne tak prowadzić, jak je prowadziły nasze matki.
Czy może być mowa o tern, żeby w rodzinie urzędni­
czej potrawy były gotowane na maśle, jeżeli jeden klgr.
masła, choćby lichszego gatunku, dochodzi do ceny
2 K 70 h.? Jeżeli n. p. gospodyni ma na dom 200 K,
to licząc 10 klgr. masła na miesiąc — nie może wydać
27 K na masło do gotowania.
Jeżeli zaś jajo kosztuje 6—8 h, to niepodobna
piec tortów po kilkunastu jajach.
Mojem zdaniem nie zasługuje ta pani na miano
»dobrej gospodyni«, u której n. p. na święconem stół
się ugina od zastawy, u której spiżarnia pełna najzna-
— 4
komitszych przysmaków —• ale ta, u której nie ma
ani takich przyjęć, ani tak zaopatrzonej spiżarni, u której
za to dochody i wydatki stoją w ścisłym i dokładnie
obliczonym stosunku, a osławiony koniec miesiąca nie
sprawia nigdy ambarasu.
Starałam się w tym tomiku zebrać wszystkie te
przepisy oszczędności, które albo sama ułożyłam, lub
zastosowałam z innych, tak, żeby gospodyni miejska,
mająca skromne dochody, mogła z możliwie najoszczę-
dniejszych i najpraktyczniejszych rad korzystać. Prócz
tego podałam przepisy, które można zastosować przy
uroczystościach lub przyjęciach.
Mając nadzieję, że książka ta spotka się z przy-
chylnem przyjęciem u młodych gospodyń, potrzebu­
jących poradnika, wysyłam ją w świat kobiecy, życząc
jej, żeby spełniła swe przeznaczenie i stała się pra­
wdziwą doradczynią dla oszczędnych gospodyń miejskich.
I. Część,
Prowadzenie domu.
Wiedeń 1906.
Juliuszowa Albino wska.
1. Prowadzenie domu w ogólności. Ład. Punktualność.
Pani i służąca. Oszczędność. Tabela budżetu
domowego przy dochodzie rocznym w koronach:
3.O00, 4.000, 5.000, 6 000, 7.000, 8.000.
Dziś pod wielu względami łatwiejszem, aniżeli dawniej
i bardziej uproszczonem jest nasze gospodarstwo wmieście,
a szczególniej w wielkiem mieście. Dziś przemysł wyrabia
towar tańszy i lepszy, aniżeli dawniej mógł go wyrabiać
dom dla własnych tylko potrzeb. Mimo to jednak prowa­
dzenie domu wymaga dużo pracy i dużo poświęcenia. Każda
„Pani" powinna doskonale znać swoje obowiązki, a choćby
nawet sama nie zajmowała się żadną pracą w gospodarstwie,
powinna się na tern rozumieć, ażeby módz służbie swej
dać należyte wskazówki i żeby wiedziała, czego powinna
od służby, a choćby nawet od jednej służącej wymagać.
Przy tern powinna iść z postępem, powinna prenumerować
choć jedno pismo, lub od czasu do .czasu nabyć książkę go­
spodarską, gdzieby mogła znaleść rady nowe, gdzieby jej
zwrócono uwagę na „nowości" kuchenne lub domowe,
na najrozmaitsze przyrządy, których w ostatnich czasach
tyle się w handlu pojawia, a które to upraszczają i uła­
twiają zajęcia domowe, tak, że można się obyć o mniejszej
liczbie służby. Wydatek który się ponosi przez sprawienie
n. p. maszyny do prania, daje się w pierwszej chwili
odczuć, wypłaca się jednak najzupełniej, gdyż przy
użyciu jej zyskuje się wiele czasu.
— 8 —
- 9 —
Ładu i czystości nie powinno brakować w naj­
skromniejszych warunkach. Każda rzecz powinna być na
swojem miejscu, czem uniknąć można poszukiwania za
zatraconemi rzeczami. Czystość i ład nie powinien być
tylko w tym pokoju, gdzie się n. p. gościa przyjmuje, ale
w każdym najmniejszym zakątku.
Dla zachowania pewnej harmonii w otoczeniu,
sama pani powinna być w domu porządnie — (nie stroj­
nie) ubrana. Dlaczegóż stroić się tylko dla obcych, tylko
dla gości? I dla męża przecież żona powinna się ubrać
skromnie, lecz starannie. Jedna suknia dla domu wyłącznie
sprawiona, nie kosztuje nawet połowy tego, co suknia
na wieczór, podczas gdy z tej ostatniej ma się użytek
raz lub dwa razy, a jedna suknia domowa starczy na rok.
Tak samo nie powinno się zcierpieć, żeby służąca
chodziła w obdartych rzeczach i rozczochrana, ale wy­
magać, by zawsze schludnie wyglądała.
Wiele pań narzeka ustawicznie na brak czasu ; często
przyczyny szukać należy w nieumiejętnem rozłożeniu czasu
według zegarka. Punktualność jest pierwszym warun­
kiem harmonii domowej. Ileż ztąd wynika niesnasek
rodzinnych, że n. p. śniadanie dla dzieci, spieszących do
szkoły, nie na czas podane, i t. p. Przytem i służbę należy
uczyć punktualności. Śniadanie, obiad, kołacya powinny
być zawsze podane o pewnej porze, a nie zależnie od przy­
padku. W skromnych warunkach jedna służąca wystarczy,
ważną rzeczą jest, żeby służąca wcześnie wstawała, zimą
o 6 godzinie, latem zaś o
1
j
%
6.
Nie potrzebuję chyba szczególnej zwracać uwagi na
to, że w wyborze służącej należy być bardzo ostrożną.
Trudniej dziś o dobrą służącą, aniżeli dawniej, a pogarsza
jeszcze całą rzecz to, że każda pani wystawia odchodzące]
ze służby kucharce, czy pokojowej, świadectwo mówiące
o mnóstwie jej zalet, których ona zupełnie nie posiadała.
Dla „świętego spokoju", prawie wszystkie panie tak robią
i same sobie, a nawet i służbie tem szkodzą.
Służąca, obejmująca obowiązek, powinna na wstępie
dokładnie być pouczoną, co do zakresu jej zajęć należy,
a tam, gdzie służby jest więcej, powinno każde mieć
przydzieloną robotę, ażeby jedno na drugie nie spuszczało
się — mimo to jednak, gdyby zaszła potrzeba, powinno
jedno drugiemu pomódz.
Obejście ze służbą wymaga wiele taktu, poznać na­
leży zawsze, czy z dotyczącą można się łagodnie obejść,
czy też należy bezwzględnie surowo. W żadnym razie
jednak nie powinno się zezwolić na poufałości. Z drugiej
zaś strony i panie mają obowiązki w obec swej służby.
Jeżeli młoda dziewczyna wstępuje do obowiązku, to
zwykle trzeba ją wychowywać. Krótko tylko powiem, że
powinno się w nią wpajać zasady uczciwości, moralności,
prawdomówności ; czasem kilka słów w życzliwy sposób,
mimochodem powiedzianych, nie przechodzą bez śladu.
Strzedz je należy przed powieściami, które najstrasz­
niejsze spustoszenia w ich umysłach sprawiają, które
to książki nieuczciwi spekulanci rozsyłają swymi agen­
tami po domach, biorąc za każdy zeszyt po kilkanaście
halerzy, a one, chciwe wrażeń, kupują to, nie licząc, że
na taki tom powieści wydadzą kilkanaście koron. Kilka
książek nabytych dla służby, n. p. z wydawnictwa „Macierzy
polskiej", — mamy przecie kilka tanich wydawnictw, — nie
sprawi wielkiej rubryki w budżecie domowym, a pani
domu spełni tem dobry uczynek. Chęć strojenia u naszych
sług sprawia, że wszystkie zarobione pieniądze idą na
gałganki ; zdarza się, że kucharka służy już lat kilkanaście,
mając złożonych zaledwie kilkadziesiąt koron, a naj­
częściej i tego nie posiada. Każda pani powinna swą słu­
żącą nakłonić do oszczędności i do składania pieniędzy
na książeczkę wkładkową kasy oszczędności.
Teraz przechodzę do bardzo ważnego czynnika, do
oszczędności w wydatkach. Stosunki finansowe tej dziel­
nicy Polski pod zaborem austryackiem, są w opłakanym
stanie, nie lepszy obraz przedstawiają i stosunki finansowe
rodzin i jednostek. A przecie łatwo temu zaradzić.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • zarabiamykase.xlx.pl